ΤΕΥΧΟΣ 3 » Editorial

Ο καλύτερος τρόπος για να πεθάνει η δημιουργικότητα είναι η απλή προσαρμογή σε κανόνες και η υιοθέτηση προμελετημένων δομών και ιδεών άλλων, γιατί προκειμένου να δημιουργήσει κάποιος, συνήθως πρέπει να καταστρέψει τέτοιες προμελετημένες δομές, κάτι που οδηγεί σε μία βαθιά μεταμόρφωση της γνωστικής αντίληψης. Αυτή τη διαδικασία, τις περισσότερες φορές, μια κοινωνία δεν την υποδέχεται ευχάριστα και αντιμετωπίζει κάποιους δημιουργικούς ανθρώπους ως επικίνδυνους για τα δομημένα της πρότυπα. Εν μέρει είναι πράγματι, γιατί μόνο τέτοιοι άνθρωποι είναι ικανοί να φέρουν νέες ιδέες στο κόσμο, άρα και οι μοναδικοί που μπορούν να τον αλλάξουν. Δεν είναι λίγες οι ευφυείς προσωπικότητες που κατέληξαν να εγκλειστούν ως παράφρονες, να βασανιστούν, ακόμα και να δολοφονηθούν πολλές φορές, γιατί δεν προσαρμόστηκαν σε κοινωνικά στερεότυπα.

Ο Ντέιβιντ Μπομ, από πολλούς στην επιστημονική κοινότητα, αντιμετωπιζόταν σαν ένας ελαφρόμυαλος και δεν ήταν λίγοι αυτοί που τον κορόιδευαν. Τον Αϊνστάιν τον έβλεπαν σαν εκκεντρικό και παράφρονα, η Μπλαβάτσκυ είχε κατηγορηθεί για τσαρλατανισμό από την επιστημονική κοινότητα της εποχής και χρειάστηκε να περάσουν 100 χρόνια για να έρθει στο φως μία νέα επιστημονική αναφορά που να θεωρήσει την έρευνα που είχε γίνει τότε για αυτήν, ως ερασιτεχνική και γεμάτη προκαταλήψεις. Τον Κρόουλι κάποιοι τον αντιμετώπιζαν ως ένα είδος «τέρατος» του εσωτερισμού, ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θάνατο από την Ελληνική κοινωνία της εποχής, και η Υπατία δολοφονήθηκε επειδή υπερασπίστηκε ιδέες που δεν ήταν καλοδεχούμενες εκείνο τον καιρό. Ο Γκάντι δολοφονήθηκε, το ίδιο και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, κανένας όμως δεν μπορεί να αρνηθεί ότι το χάρισμα αυτών των προσωπικοτήτων προερχόταν από μια βαθύτερη πηγή, η οποία είχε πραγματικά αλλάξει τη γνωστική τους αντίληψη για τον κόσμο, και αυτή ήταν η δημιουργικότητα. Οι ιδιαιτέρως δημιουργικοί άνθρωποι συνήθως πληρώνουν ένα ιδιαίτερα υψηλό τίμημα στη κοινωνία μας, γιατί τα περισσότερα μέλη της συνηθίζουν απλά να ζούνε «μέσα σε ένα κουτί». Το στέλεχος θα φοράει τη γραβάτα του και η νοικοκυρά θα φροντίζει να είναι το σπίτι της καθαρό και να πηγαίνει στην εκκλησία, ο πολιτικός θα χρησιμοποιεί την ίδια βαρετή δημαγωγία και πάντα θα καταφέρνει να έχει την υποστήριξη της μάζας. Όταν με ρωτούν τι πολιτικό σύστημα υποστηρίζω, απαντώ: «αυτό που ακόμη δεν έχει δημιουργηθεί.» Είναι φανερό ότι τα υπαρκτά πολιτικά συστήματα, τουλάχιστον αυτά που έχουν δοκιμαστεί, δεν έδωσαν λύσεις στα προβλήματα που μαστίζουν την ανθρωπότητα, αντιθέτως δημιουργούν όλο και περισσότερα. Δυστυχώς το ίδιο ισχύει και για τις φιλοσοφικές και θρησκευτικές ιδέες. Καμία θρησκεία, είτε ονομάζεται Βουδισμός, είτε Χριστιανισμός, Ιουδαϊσμός, Ινδουισμός, κ.α., καμία φιλοσοφία, από τον Πλάτωνα μέχρι τον Σοπενχάουερ, από τον Αριστοτέλη μέχρι τον Νίτσε, δεν ήταν ικανή να προσφέρει απόλυτες λύσεις για την έξοδο από το χάος της ανθρώπινης φύσης. Τα ίδια ισχύουν και στα αποκαλούμενα εσωτερικά συστήματα, από την Θεοσοφία της Μπλαβάτσκυ μέχρι τη Θεοσοφία του Μεσαίωνα, από τον Ελίφας Λεβί μέχρι τον Κρόουλι κ.α. Ο κόσμος ακόμα λαχταρά για ιδέες, πραγματικά ικανές να αλλάξουν το υπάρχον χάος. Βρισκόμαστε στον 21ο αι. και αντιμετωπίζουμε σημαντικά προβλήματα που θεωρητικά θα έπρεπε εδώ και καιρό να έχουν επιλυθεί: ρατσισμός, πείνα, ανεργία, θρησκευτικός φανατισμός, βρικόλακες σαν το ΔΝΤ που «ρουφούν» οτιδήποτε μπορούν από ολόκληρα έθνη, κ.α. Παρά το χάος όμως, υπάρ χει ελπίδα, και αυτή εναπόκειται σε αυτούς που είναι δημιουργικοί και ικανοί να απελευθερωθούν από τις αλυσίδες των στερεοτύπων. Σε αυτούς που, ειρωνικά, θεωρούνται τρελοί από την υπόλοιπη κοινωνία, και είναι ίσως οι μόνοι που μπορούν να προσφέρουν μία ουσιαστική αλλαγή. 

Επειδή όμως αυτό το περιοδικό είναι αφιερωμένο στη μελέτη και την έρευνα του εσωτερισμού, πρέπει να γράψω κάτι και για τους εσωτεριστές με περιορισμένη αντίληψη. Είναι το είδος του εσωτεριστή που θα απαντήσει στους προβληματισμούς σου για τη κοινωνία, λέγοντας: «είναι το κάρμα τέτοιο…», ή του εσωτεριστή που έμαθε ένα «εσωτερικό» σύστημα και θεωρεί τον εαυτό του κάτι σπουδαίο, ή προσχώρησε σε μία μυητική οργάνωση και αισθάνεται ευτυχισμένος όταν φορά τα «λιλιά» του και παίρνει τους «βαθμούς» του, νομίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο προοδεύει «πνευματικά». 

Επίσης του εσωτεριστή που υπερασπίζεται συγκεκριμένες ιδέες και συστήματα με τον ίδιο φανατισμό που υπάρχει μεταξύ θρησκευτικών φονταμενταλιστών. Τα πράγματα μάλιστα έγιναν ακόμα χειρότερα τελευταία, αφού κάποιοι υπερασπιστές εθνικοσοσιαλιστικών ιδεών, έχουν καταφέρει να γίνονται μέλη «εσωτερικών» οργανώσεων. Τα γνωστά γεγονότα της Νορβηγίας είναι πρόσφατα άλλωστε. Πως έχουν ανατραπείέτσι τα πράγματα; Σίγουρα δεν μπορούμε εδώ να δώσουμε τη λύση σε αυτά τα προβλήματα, μπορούμε όμως να επαινέσουμε κάθε δημιουργική προσπάθεια για φως στο ανθρώπινο χάος του εγωισμού και της αγριότητας. Η φανταστική δημιουργικότητα είναι ένα ακόμα στοχείο με κεντρικό ρόλο στη πρόοδο των πολιτισμών, γι’ αυτό και το συγκεκριμένο τεύχος είναι αφιερωμένο σε αυτή. Δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερα λόγια για τη σημαντικότητα του μύθου που προέρχεται από τη φανταστική δημιουργικότητα, από αυτά του Τζόζεφ Κάμπελ: 

«Καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του κατοικούμενου κόσμου, σε όλες τις εποχές και σε κάθε περίσταση, οι μύθοι του ανθρώπου άνθιζαν και αποτελούσαν πάντα, τη ζωντανή έμπνευση οτιδήποτε άλλου έχει εμφανιστεί από τις δραστηριότητες του ανθρώπινου σώματος και νου. Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι ο μύθος είναι το μυστικό άνοιγμα, μέσω του οποίου οι ανεξάντλητες κοσμικές δυνάμεις ποτίζουν την ανθρώπινη πολιτιστική εκδήλωση. Οι θρησκείες, οι φιλοσοφίες, οι τέχνες, οι κοινωνικές φόρμες του πρωτόγονου και ιστορικού ανθρώπου, οι σπουδαίες ανακαλύψεις στην επιστήμη και τη τεχνολογία, τα ίδια τα όνειρα που παραφουσκώνουν τον ύπνο, αναδεύονται από το βασικό, μαγικό πεδίο του μύθου.»

(Ο Ήρωας με τα Χίλια Πρόσωπα, Τζόζεφ Κάμπελ)

Έρικα Γεωργιάδη